Zonnemarie Haarlem

Oklahoma – van simpel toneelstuk tot succesvolle musicalfilm
24 oktober 2025
In 1955 begon de musicalfilm Oklahoma aan zijn zegetocht over de wereld. Ook in Nederland
was de film een succes. Het was de eerste keer dat Richard Rogers en Oscar Hammerstein samenwerkten. Vele musicals zouden zij samen nog schrijven zoals South Pacific, The King and I en niet te vergeten The Sound of Music.
De hoofdrol is toebedeeld aan de Amerikaanse staat Oklahoma, grofweg gelegen tussen Kansas in het noorden en Texas in het zuiden. Het gebied heeft een roerige geschiedenis: aanvankelijk woonden er Indianen, toen kwam het in het bezit van Spanje, daarna van Frankrijk en vervolgens werd het verkocht aan de Verenigde Staten van Amerika.
In 1889 nam de overheid het land af van de Indianen, de oorspronkelijke bewoners. Vanaf dat moment kon het kosteloos door kolonisten in bezit genomen worden. In 1907 werd dit stuk land officieel verheven tot de 46ste staat van Amerika en kreeg het de naam Oklahoma als herinnering aan de eerste bewoners *. Door uitbuiting van de rijke oliebronnen verwerd het grondgebied tot een dorre woestijn, waardoor de bewoners een zware strijd moesten leveren om in leven te kunnen blijven en het land op te bouwen.
Lynn Riggs, auteur van vele toneelstukken en inwoner van Oklahoma, schreef in 1931 een toneelstuk over de problematiek van de wederopbouw van het land,  Green Grow The Lilacs genaamd. Later werd het in een bewerking vele malen opgevoerd, gekruid met folkloristische elementen zoals traditionele muziek en dansen (square dance).
Om verschillende redenen trok het stuk belangstelling van Richard Rogers en van Oscar Hammerstein, die elkaar uiteindelijk vonden in het schrijven van hun eerste gezamenlijke musical aan de hand van dit stuk.
Het verhaal is eigenlijk vrij simpel en beschrijft het harde leven op het land aan de hand van enkele hoofdpersonen, die op de meeste punten overeenkomen met de karakters uit het toneelstuk. Alleen aan de boef in de Lilacs hebben Rodgers en Hammerstein een andere draai gegeven: het is de sullige en enigszins in zijn ontwikkeling achtergebleven Jud Fry geworden in plaats van de sinistere bullebak Jeeter Fry uit het toneelstuk.
In 1955 kwam de film dus wereldwijd in roulatie. Het script van de musical werd nauwkeurig gevolgd door het toeziend oog van Rogers en Hammerstein. Oklahoma! was overigens de eerste film die werd opgenomen in Todd-AO (breedbeeldformaat). Tegelijkertijd werd de film opgenomen in het beproefde CinemaScope 35 mm formaat voor bioscopen die nog niet waren berekend op het nieuwe filmformaat. Er werd ook een elpee uitgebracht met de muziek uit de film.
Het verhaal, voor zover sprake is van een verhaal, is niet stuk te krijgen. Er vonden in de loop der tijden verschillende revivals plaats. In 2002 kwam de produktie terug op Broadway; in 2022 verhuisde deze naar de Young Vic in Londen. De productie was in 2018 nog in Nederland te zien, maar mag niet verward worden met Augustus: Oklahoma, een theaterproductie van Toneelgroep Maastricht.                                           Iedereen die destijds de film gezien had, wilde ook graag de plaat in huis hebben. En dat verklaart ook waarom ik de muziek nog steeds van noot tot noot kan meezingen, inclusief de meeste teksten. De plaat werd bij ons grijsgedraaid en het hele gezin zong mee. Het is één van de dierbaarste herinneringen aan het huis van mijn jeugd.
* De naam Oklahoma vindt zijn oorsprong in de Choctaw-taal van de Native Americans en is specifiek afgeleid van de woorden okla (mensen) en humma (rood). Oklahoma betekent dan ook 'rode mensen' in het Engels. De naam verwijst naar de indianenstammen die de regio bewoonden vóór de kolonisatie (met dank aan Wikipedia).